De Dubbele Madonna, die na 30 jaar ballingschap terugkeert naar de Gaume, is een werk dat waarschijnlijk uniek is in de wereld.
Het verhaal begint in de 13e eeuw. Het dorp Sainte-Marie (Etalle) stond, zoals de naam al aangeeft, onder de bescherming van de Maagd. Een beeld van het type "Sedes sapientiae" stelt haar voor zittend met het Kind Jezus op haar schoot, en stond waarschijnlijk in de gebedsplaats waar zij het voorwerp was van volksverering.
De pest! - Dorpen gedecimeerd! - Een wonder?
Eeuwen gaan voorbij. Toen kwam 1636 en de verschrikkelijke pestepidemie. Hele dorpen verdwenen. Sainte-Marie werd op wonderbaarlijke wijze gespaard, zodat de oorzaak werd toegeschreven aan de patroonheilige. Een nieuw werk werd gebeeldhouwd, meer in de smaak van de tijd. Het is een Virgin Queen, "Queen of the Heavens": er is een maan onder haar voeten.
Een mysterieuze stap... De Sedes sapientiae werd nutteloos. Maar welke redenering werd toen gevolgd? Kenden de parochianen er een wonderbaarlijke kracht aan toe? Wilden zij een "profanatie" onderbreken, d.w.z. een procedure die erin bestaat een voorwerp van aanbidding in stukken te snijden en vervolgens te verbranden om het te ontheiligen? De oplossing was ongekend: het 17e-eeuwse beeld werd uitgehold om er het 13e-eeuwse beeld in op te nemen, waardoor een "gigogne"-beeld ontstond. Het nieuwe beeld werd zo een "relikwie". De holte werd gesloten. Duisternis omhult het heilige object.
In 1906 wilde pater François zijn in 1867 herbouwde kerk opnieuw inrichten. De Maagd werd verplaatst van het altaar naar de zolder. Ze was wit geschilderd en alle sporen van de opname van het andere beeld waren verborgen, waardoor het geheel in mysterie werd gedompeld. Het geheim was zo ondoordringbaar dat de patroonheilige van Sint Maria in 1981 als gipsen beeld werd verkocht en aan zijn ballingschap begon, van Sint Maria naar Habay, vervolgens naar Brussel, Antwerpen en tenslotte naar Nederland. Daar maakte een Eindhovense antiquair, D. van Leeuwen, het schoon, ontdekte de plaquette en gaf tot zijn grote verbazing het moederbeeld vrij. Het was de 'Arme Maagd van St. Mary', nu is het de 'Dubbele Madona'. Beide objecten kwamen terecht in de van Gerwen-Lemmens Stichting in Valkenswaard (NL). In dit privé museum is zij het object van onverzadigbare nieuwsgierigheid. Duizenden mensen kijken ernaar. Sommige mensen doen de sekte zelfs herleven en komen tot bloei.
Een race tegen de klok Echter, W. van Gerwen overleed. Het beeld werd te koop aangeboden bij Sotheby's in 2008. In België is het kerkelijk eigendom echter onvervreemdbaar verklaard. De gemeente Etalle werd door vrienden ingelicht en had slechts 24 uur om zich tegen de verkoop te verzetten. De maagd werd afgezonderd. Maar de procedure werd uitgesteld, omdat de wet in Nederland minder streng was. In 2009 werd een beroep gedaan op het Gaumese Museum. Het duurde drie jaar om de Nederlandse "eigenaren" te overtuigen het terug te geven.
In 2012 (75ste verjaardag van het museum) keerde de "Arme Maagd" eindelijk terug naar haar huis, waar ze nu te bewonderen is.